Τα συμπληρώματα διατροφής είναι σημαντικά για ορισμένα άτομα. Για παράδειγμα, τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) συμβουλεύουν τις γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία να λαμβάνουν συμπληρώματα φολικού οξέος.
Ομοίως, για τα άτομα που ζουν σε πιο κρύα κλίματα, η βιταμίνη D είναι ένα σημαντικό συμπλήρωμα, ιδιαίτερα κατά τους μήνες με μειωμένη ηλιοφάνεια.
Εάν ένας γιατρός σας συστήσει να πάρετε συμπλήρωμα διατροφής οποιουδήποτε τύπου, είναι σημαντικό να ακολουθήσετε τις συμβουλές του.
Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, για ενήλικες χωρίς προβλήματα υγείας που ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή, η συντριπτική πλειονότητα των συμπληρωμάτων δεν είναι απαραίτητη. Καθώς τα συμπληρώματα διατροφής βρίσκονται στη διασταύρωση της επιστήμης και του μάρκετινγκ, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχουν κάποιες παρανοήσεις σχετικά με τα οφέλη τους.
Οι μύθοι που ισχύουν για τα συμπληρώματα διατροφής:
1. Όσο περισσότερο, τόσο καλύτερο
Όσον αφορά τις βιταμίνες, το περισσότερο δεν είναι πάντα καλύτερο. Μάλιστα, το περισσότερο μπορεί μερικές φορές να αποδειχτεί επικίνδυνο. Καθώς τα συμπληρώματα βιταμινών και ανόργανων συστατικών διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή, πολλοί υποθέτουν ότι είναι ασφαλή σε οποιαδήποτε δοσολογία.
Ωστόσο, οι μεγάλες δόσεις ορισμένων βιταμινών μπορούν να επηρεάσουν διάφορα συστήματα του σώματος. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου:
“Η υπερβολική ποσότητα βιταμίνης C μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του σώματος να απορροφήσει χαλκό, ένα μέταλλο που χρειάζεται το σώμα. Η υπερβολική ποσότητα φωσφόρου μπορεί να εμποδίσει την απορρόφηση ασβεστίου από το σώμα. Το σώμα δεν μπορεί να απαλλαγεί από τις μεγάλες δόσεις βιταμινών A, D και K, και έτσι αυτές μπορούν να φτάσουν σε τοξικά επίπεδα".
Επιπλέον, η υπερβολική ποσότητα βιταμίνης C ή ασβεστίου μπορεί να προκαλέσει διάρροια και πόνο στο στομάχι. Η λήψη υπερβολικής βιταμίνης D για μεγάλες χρονικές περιόδους μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση ασβεστίου στο σώμα (υπερασβεστιαιμία). Αυτή μπορεί να αποδυναμώσει τα οστά και να βλάψει την καρδιά και τους νεφρούς.
2. Εάν η ετικέτα αναγράφει “φυσικό προϊόν” αυτό σημαίνει ότι είναι και ασφαλές
Δυστυχώς, ο όρος “φυσικό” δεν έχει νόημα σε σχέση με την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα ενός συμπληρώματος. Ένα ακραίο παράδειγμα είναι το κυάνιο είναι μια φυσική ένωση που παράγει το φυτό φτέρα. Ούτε φυσικά αυτό σημαίνει ότι άλλα συμπληρώματα διατροφής περιέχουν κυάνιο.
Ορισμένες φυσικές φυτικές ενώσεις έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες, αλλά δεν είναι πάντα απλό. Για παράδειγμα, οι ρίζες πικραλίδας είναι καθαρτικές, αλλά τα φύλλα πικραλίδας είναι διουρητικά.
Υπάρχει επίσης το ζήτημα της αραίωσης: Πόση ποσότητα φυτικής ένωσης παραμένει στο τελικό προϊόν; Μπορεί να αφήνει ένα ελάχιστο ίχνος, ή μπορεί το εκχύλισμα μπορεί να είναι πολύ συμπυκνωμένο.
3. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα να παίρνει κανείς συμπληρώματα διατροφής μαζί με τα κανονικά φάρμακα
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, επειδή τα συμπληρώματα δεν χρειάζονται συνταγή, και πολλά από αυτά ισχυρίζονται ότι είναι “φυσικά”, υπάρχει μια ευρεία παρανόηση ότι δεν μπορούν να αλληλεπιδράσουν με συνταγογραφούμενα φάρμακα.
Εντούτοις, πολλά συμπληρώματα διατροφής περιέχουν δραστικές ουσίες που ενδέχεται να αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα. Επομένως, μπορούν να ενισχύσουν ή να μειώσουν τις επιδράσεις τους.
Σε μια ανασκόπηση του 2012, οι ερευνητές διερεύνησαν «αλληλεπιδράσεις φαρμάκων και αντενδείξεις που σχετίζονται με βότανα και συμπληρώματα διατροφής». Βρήκαν όχι λιγότερες από 1.491 διαφορετικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ φυτικών και διαιτητικών συμπληρωμάτων και φαρμάκων.
Συγκεκριμένα, τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν μαγνήσιο, βαλσαμόχορτο, σίδηρο, ασβέστιο και ginkgo είχαν τις περισσότερες αλληλεπιδράσεις.
Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ατόμων που λαμβάνουν φυτικά ή διατροφικά συμπληρώματα δεν συζητούν αυτήν τη χρήση με τους γιατρούς τους είναι σοβαρό πρόβλημα.
4. Τα συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων προστατεύουν την υγεία της καρδιάς
Η ιδέα ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών και μετάλλων προστατεύει την καρδιά είναι καθησυχαστική. Ωστόσο, μια μεγάλη μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε το 2018 δεν βρήκε κανένα σημαντικό όφελος. Συνολικά, οι συγγραφείς καταλήγουν:
“Γενικά, τα δεδομένα για τα δημοφιλή συμπληρώματα διατροφής (πολυβιταμίνες, βιταμίνη D, ασβέστιο και βιταμίνη C) δεν δείχνουν σταθερό όφελος για την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων, εμφράγματος του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικού επεισοδίου, ούτε υπήρχε όφελος για όλες τις αιτίες θανάτου, ώστε να δικαιολογείται η συνεχής χρήση της".
Και παρά το γεγονός ότι “μόνο το φολικό οξύ και οι βιταμίνες Β με φολικό οξύ, B6 και B12 μείωσαν το εγκεφαλικό επεισόδιο”, εντούτοις τα αποτελέσματα ήταν πολύ μικρά.
5. Η βιταμίνη C αποτρέπει το κρυολόγημα
Αν και υπάρχει μια αλήθεια σε αυτό, η άμεση απόδειξη ότι η βιταμίνη C μπορεί να αποτρέψει το κρυολόγημα είναι αδύναμη.
Για παράδειγμα, σε μια ανασκόπηση το 2013 οι συγγραφείς εξέτασαν το “αν η βιταμίνη C μειώνει τη συχνότητα, τη διάρκεια ή τη σοβαρότητα του κοινού κρυολογήματος όταν χρησιμοποιείται είτε ως συνεχές τακτικό συμπλήρωμα κάθε μέρα είτε ως θεραπεία κατά την έναρξη των συμπτωμάτων”.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το συμπλήρωμα βιταμίνης C δεν απέτρεψε το κοινό κρυολόγημα στον γενικό πληθυσμό. Ωστόσο, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μείωσε τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και τη διάρκεια του κρυολογήματος.
Κατέληξαν επίσης στο συμπέρασμα ότι “μπορεί να είναι χρήσιμο συμπλήρωμα για άτομα που εκτίθενται σε σύντομες περιόδους έντονης σωματικής άσκησης”, όπως οι μαραθωνοδρόμοι.
6. Η βιταμίνη D προλαμβάνει τον καρκίνο
Οι επιστήμονες έχουν πραγματοποιήσει μεγάλο αριθμό μελετών για να διερευνήσουν εάν η βιταμίνη D μπορεί να βοηθήσει στην μείωση ή θεραπεία του καρκίνου. Παρά τις εκτεταμένες έρευνες δεν υπάρχει ακόμη συμπέρασμα “για το εάν η βιταμίνη D έχει ευεργετικό αντικαρκινικό αποτέλεσμα”.
Το 2018, μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 25.871 άτομα διερεύνησε την πιθανή σχέση των συμπληρωμάτων βιταμίνης D με τον κίνδυνο καρκίνου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι “τα συμπληρώματα βιταμίνης D δεν οδήγησαν σε χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης επεμβατικού καρκίνου ή καρδιαγγειακών επεισοδίων σε σχέση με το εικονικό φάρμακο”.
7. Τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά θεραπεύουν τα πάντα
Τα τελευταία χρόνια, εμφανίστηκε μια μεγάλη σειρά προϊόντων που ισχυρίζονται ότι βελτιώνουν την υγεία του εντέρου και πολλά άλλα προβλήματα. Συγκεκριμένα, όλοι είδαμε την άνοδο των προβιοτικών και των πρεβιοτικών συμπληρωμάτων.
Τα προβιοτικά είναι τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν μικροοργανισμούς, ενώ τα πρεβιοτικά είναι τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν ενώσεις σχεδιασμένες για την προώθηση του μικροβιώματος του εντέρου.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το μικροβίωμα του εντέρου είναι ζωτικής σημασίας για την καλή υγεία. Η σχετική έρευνα είναι ακόμα σχετικά άγουρη, αλλά έχει ήδη αποδείξει ότι το μικροβίωμα συσχετίζεται με την υπέρταση, τον διαβήτη και την κατάθλιψη.
Οι επιστήμονες έχουν αποδείξει ότι τα προβιοτικά μπορεί να βοηθήσουν σε διάφορα ζητήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της διάρροιας που σχετίζεται με τη λήψη ορισμένων αντιβιοτικών και την μείωση ορισμένων συμπτωμάτων του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Ωστόσο, εκτός από κάποιες συγκεκριμένες καταστάσεις, υπάρχουν λίγα στοιχεία ότι τα προβιοτικά ή τα πρεβιοτικά μπορούν να ωφελήσουν την υγεία.
Φυσικά, αυτό μπορεί να αλλάξει καθώς οι επιστήμονες διεξάγουν περισσότερες μελέτες. Σήμερα, όμως, είναι το μάρκετινγκ γύρω από την πώληση προβιοτικών και πρεβιοτικών, χρησιμοποιεί ασαφείς όρους όπως “υγεία του εντέρου” και “πεπτική υγεία”.
Σύμφωνα με το αμερικανικό Κέντρο Συμπληρωματικής και Ολοκληρωμένης Υγείας (NCCIH):
"Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν γνωρίζουμε ακόμα ποια προβιοτικά είναι χρήσιμα και ποια όχι. Επίσης, δεν γνωρίζουμε την ποσότητα προβιοτικών που θα έπρεπε να πάρει κανείς, ή ποιος θα ήταν πιο πιθανό να ωφεληθεί από αυτά. Ακόμη και για παθήσεις που έχουν μελετηθεί περισσότερο, οι ερευνητές εξακολουθούν να προσπαθούν να βρουν απαντήσεις".
Καθώς οι αρχές δεν θεωρούν ότι τα προβιοτικά είναι φάρμακα, τα ρυθμίζουν λιγότερο έντονα, γεγονός που δημιουργεί και άλλες ανησυχίες. Όπως εξηγεί ένας συγγραφέας:
"Η τρέχουσα ρύθμιση των προβιοτικών είναι ανεπαρκής για την προστασία των καταναλωτών και των γιατρών, ειδικά όταν τα προβιοτικά στοχεύουν στη διατροφική διαχείριση σοβαρών καταστάσεων".
8. Τα αντιοξειδωτικά παρατείνουν τη ζωή
Η οξείδωση είναι μια χημική αντίδραση που εμφανίζεται ως μέρος πολλών διεργασιών στο ανθρώπινο σώμα. Η οξείδωση παράγει ελεύθερες ρίζες, οι οποίες είναι εξαιρετικά αντιδραστικές χημικές ενώσεις και μπορούν να βλάψουν τα κύτταρα και τα συστατικά τους.
Τα αντιοξειδωτικά είναι ενώσεις που αποτρέπουν την οξείδωση και περιλαμβάνουν βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, σελήνιο και καροτενοειδή, όπως το β-καροτένιο.
Γενικά, τα φρούτα και τα λαχανικά είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά. Δεδομένου ότι αυτά τα τρόφιμα είναι σημαντικά για την καλή υγεία, μοιάζει απόλυτα λογικό ότι τα αντιοξειδωτικά μπορεί να είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους είναι τόσο καλά για εμάς.
Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει απαραίτητα, όπως εξηγεί το NCCIH:
“Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που καταναλώνουν περισσότερα λαχανικά και φρούτα έχουν χαμηλότερο κίνδυνο διαφόρων ασθενειών. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν αυτά τα αποτελέσματα σχετίζονται με την ποσότητα αντιοξειδωτικών στα λαχανικά και τα φρούτα, ή με άλλα συστατικά αυτών των τροφίμων, ή με άλλους παράγοντες στη διατροφή των ανθρώπων ή με άλλες επιλογές τρόπου ζωής".
Το NCCIH σημειώνει επίσης ότι μεγάλες μελέτες έχουν εξετάσει το εάν τα συμπληρώματα αντιοξειδωτικών μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη χρόνιων παθήσεων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, των καρδιαγγειακών παθήσεων και του καταρράκτη, αλλά “στις περισσότερες περιπτώσεις, τα αντιοξειδωτικά δεν μειώνουν τους κινδύνους ανάπτυξης αυτών των ασθενειών”.
Πάνω και πέρα από μια υγιεινή διατροφή, ακούγεται εύλογο ότι η λήψη συμπληρωμάτων αντιοξειδωτικών μπορεί να μειώσει περαιτέρω την οξείδωση και, επομένως, να μειώσει τον κίνδυνο ασθένειας και θανάτου.
Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα πράγματα στην ιατρική επιστήμη, η αλήθεια είναι λίγο πιο περίπλοκη.
Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η λήψη συμπληρωμάτων αντιοξειδωτικών μπορεί να μειώσει τη διάρκεια ζωής. Για να διερευνήσουν αυτό το ερώτημα, ερευνητές συνδύασαν τα αποτελέσματα 78 τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών, στις οποίες συμμετείχαν συνολικά 296.707 άτομα.
Όταν ανέλυσαν μόνο τις μελέτες με τον χαμηλότερο κίνδυνο μεροληψίας, διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που έλαβαν συμπληρώματα αντιοξειδωτικών ήταν κατά 1,04 φορές πιο πιθανό να πεθάνουν από εκείνους που είτε δεν έλαβαν τέτοια συμπληρώματα διατροφής είτε έπαιρναν εικονικό φάρμακο.
Συνολικά, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι “τα τρέχοντα στοιχεία δεν υποστηρίζουν τη χρήση συμπληρωμάτων αντιοξειδωτικών στον γενικό πληθυσμό ή σε ασθενείς με διάφορες ασθένειες”.
