Κολικός νεφρού

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Θεωρείται από τους πιο έντονους πόνους που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος.

Ο κολικός νεφρού είναι ένα σύμπτωμα που χαρακτηρίζεται από έντονο πόνο στην περιοχή της οσφύος που πολλές φορές αντανακλά στην πλάγια κοιλιακή χώρα και στα έξω γεννητικά όργανα . Ταυτόχρονα ο ασθενής μπορεί να παρουσιάζει ναυτία και έμετο. Παρότι 1 στους 10 άντρες και 1 στις 5 γυναίκες μπορεί να παρουσιάσει κολικό νεφρού στην ζωή του, δεν είναι ευρέως γνωστές όλες οι πτυχές αυτού του συχνού συμπτώματος.

Μπορεί ο πόνος να μην είναι από το νεφρό;

Όλοι οι πόνοι στην περιοχή της οσφύος δεν είναι κολικοί νεφρού. Σαφώς και κολικός νεφρού έχει μια σχετικά χαρακτηριστική κλινική εικόνα (πόνος πολύ έντονος, που «έρχεται και φεύγει», δεν σχετίζεται με την κίνηση, δεν υπάρχει θέση ανακούφισης, ο ασθενής θέλει να κινείται συνεχώς κλπ) ωστόσο πολλές φορές εμφανίζεται με μη τυπική εικόνα.

Μπορεί να μπερδευτεί με πόνο προερχόμενο από το μυοσκελετικό (από τους μύες, τα οστά και τις αρθρώσεις) και ο οποίος μάλιστα είναι αρκετά συχνός. Ένας κολικός εντέρου μπορεί επίσης να μιμηθεί ένα κολικό νεφρού.

Πολλές επίσης παθήσεις οργάνων της κοιλιάς μπορεί να δώσουν πόνο στην οσφυική περιοχή ή στην πλάγια κοιλιακή χώρα, ενώ ένας πόνος που ακτινοβολεί ή εντοπίζεται στην περιοχή των όρχεων πρέπει να εξετάζεται ενδελεχώς από ειδικό ουρολόγο. Όλα τα παραπάνω μας ωθούν να κατανοήσουμε ότι ένας πόνος στην «πλάτη» μπορεί να μην είναι πάντα τόσο «αθώος» και απαιτεί σωστή και προσεκτική διερεύνηση.

Πρέπει να πάω οπωσδήποτε σε ουρολόγο;

Ο κολικός νεφρού οφείλεται σε διάταση της κάψας του νεφρού, η οποία με την σειρά της οφείλεται σε κάποιο εμπόδιο στην αποχετευτική μοίρα του νεφρού (ουρητήρας).

Το πιο συχνά ευρισκόμενο εμπόδιο είναι οι πέτρες του ουροποιητικού που έχουν εισέλθει στον ουρητήρα και τον έχουν φράξει με αποτέλεσμα τα ούρα να δυσκολεύονται να περάσουν.

Δύο πράγματα είναι πολύ σημαντικό να τονιστούν: Πρώτον ότι υπάρχουν και άλλοι λόγοι που μπορεί να φράξει ένας ουρητήρας και να δημιουργηθεί κολικός νεφρού και δεύτερον ότι ένας κολικός νεφρού που περνάει από μόνος του ή μετά από λίγες ώρες δεν σημαίνει ότι λύθηκε και η αιτία που τον δημιουργεί. Και τα δύο συνεπάγονται ότι ο ασθενής πρέπει να επισκεφτεί ειδικό ουρολόγο για την σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση γιατί δεν είναι λίγες οι φορές που ασθενείς «έχασαν» ένα νεφρό λόγω κάποιου αδιάγνωστου και μη σωστά αντιμετωπισμένου κολικού, ο οποίος οφειλόταν σε πέτρα στον ουρητήρα.

Πως αντιμετωπίζεται;

Εφ’όσον έχει ανευρεθεί ο αιτιολογικός παράγοντας του κολικού και έχει τεθεί η διάγνωση της λιθίασης του ουρητήρα, τότε ακολουθεί η θεραπευτική του αντιμετώπιση.

Το άλγος αρχικά μπορεί να αντιμετωπιστεί με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή ενώ η ανάγκη αλλά και η φύση της θεραπείας που θα ακολουθηθεί, θα εξαρτηθεί από το μέγεθος του λίθου, την θέση, την ύφεση του άλγους, τα συνυπάρχοντα προβλήματα υγείας του ασθενούς αλλά και την εμφάνιση πιθανών επιπλοκών (πυρετός, διάταση του πυελοκαλυκικού συστήματος του νεφρού, επηρεασμός της νεφρικής λειτουργίας κλπ).

Γενικά πέτρες μέχρι 6 mm έχουν μεγάλες πιθανότητες να αποβληθούν χωρίς παρέμβαση ενώ για μεγαλύτερες από 6 mm οι πιθανότητες αυτές μειώνονται. Όπως και να έχει ενεργή παρακολούθηση μιας πέτρας του ουρητήρα (για πέτρες μέχρι 6 mm) μπορεί να πραγματοποιηθεί αλλά μόνο αν δεν εμφανίζονται επιπλοκές και ο ασθενής δεν πονάει και για ένα μέγιστο διάστημα 1 μηνός.

Αν σε αυτό το διάστημα η πέτρα δεν αποβληθεί τότε απαιτείται επέμβαση για αφαίρεσή της.

Η ενεργός παρακολούθηση γίνεται πάντα από ειδικό ουρολόγο και με την διενέργεια συχνών απεικονιστικών και εργαστηριακών εξετάσεων.

Εφόσον απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση πλέον αυτή δεν διενεργείται με τομές αλλά είτε εξωσωματικά (χωρίς ανάγκη εισαγωγής εργαλείων στο ουροποιητικό) είτε ενδοσκοπικά με την χρήση των πλέον σύγχρονων μεθόδων (laser) και εργαλείων (εύκαμπτο ουρητηροσκόπιο).

Η μέθοδος που θα χρησιμοποιηθεί εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το μέγεθος της πέτρας, τη θέση της , τα χαρακτηριστικά του ιστορικού του ασθενούς, ανατομικές παραλλαγές.

Έχει ψυχολογικές επιπτώσεις;

Όπως τονίστηκε ο κολικός νεφρού είναι ένας από τους ισχυρότερους πόνους που μπορεί να βιώσει ο ανθρώπινος οργανισμός.

Λόγω αυτού, η επίδρασή του στην ψυχολογία του ασθενούς πρέπει να θεωρηθεί σχεδόν βέβαιη και σημαντική. Παρ’όλα αυτά, μελέτες που πραγματεύονται το παραπάνω θέμα δεν υπάρχουν πολλές στην παγκόσμια βιβλιογραφία.

Μια από αυτές μελέτησε 64 ασθενείς και τους χώρισε σε 2 κατηγορίες: ασθενείς με υποτροπιάζοντες κολικούς νεφρού και ασθενείς χωρίς.

Τα αποτελέσματα της μελέτης είναι χαρακτηριστικά: Οι ασθενείς με υποτροπιάζοντες κολικούς νεφρού παρουσίασαν αυξημένα ποσοστά τόσο άγχους όσο και κατάθλιψης σε σχέση με τους ασθενείς ελέγχου και μάλιστα τα αποτελέσματα ήταν στατιστικά σημαντικά που τα ισχυροποιεί ακόμα περισσότερο. Αντίστοιχα αποτελέσματα δημοσίευσε μια ακόμα μεγαλύτερη μελέτη 197 ασθενών όπου και οι συγγραφείς καταλήγουν ότι οι υποτροπιάζοντες κολικοί νεφρού σχετίζονται άμεσα με γεγονότα της ζωής οφειλόμενα σε άγχος, με άλλα λόγια οι ασθενείς που βιώνουν έντονο άλγος από φραγή του ουροποιητικού λαμβάνουν αποφάσεις για την ζωή τους υπό το έδαφος έντονου stress.

Και επειδή ο πιο σημαντικός στατιστικός δείκτης για την καθημερινότητά μας είναι αυτός που καθορίζει την ποιότητα ζωής μας (QoL) ερευνητές από την Βραζιλία εξέτασαν την επίδραση του άλγους από κολικούς νεφρού στον παραπάνω αυτό δείκτη.

Οι ασθενείς που συμπεριελήφθησαν προσέγγιζαν τους 200 και στα αποτελέσματα της μελέτης αναφαίνεται μια χαρακτηριστικά πτώση της ποιότητας ζωής των ασθενών με συνεχείς κολικούς νεφρού σε σύγκριση με αυτούς που δεν είχαν βιώσει αντίστοιχο πόνο στην ζωή τους.

Ο κολικός νεφρού είναι ένα παρεξηγημένο σύμπτωμα με πολλές προεκτάσεις. Απαιτείται ενδελεχής έλεγχος και σωστή διάγνωση για την προέλευσή του αλλά και για τις αιτίες που τον προκαλούν, από τον ειδικό ουρολόγο.

Η αντιμετώπισή του (και του αίτιου που τον προκαλεί) είναι τόσο φαρμακευτική όσο και επεμβατική και η απόφαση θα ληφθεί κατόπιν συγκερασμού όλων των παραγόντων. Ο ουρολόγος θα πρέπει να δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην αντιμετώπιση του ασθενούς του (με την χρήση όλων των μοντέρνων τεχνικών) έχοντας πάντα υπόψη ότι εκτός του πόνου ο ασθενής βιώνει (ή μπορεί να αναπτύξει στο μέλλον) έντονο stress και καταθλιπτικά συμπτώματα. Τα τελευταία εφόσον αναπτυχθούν πρέπει να αναγνωριστούν από τον θεράποντα ιατρό, να συζητηθούν με τον ασθενή και εφόσον κριθεί απαραίτητο ο ασθενής να λάβει βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας.