Βρογχίτιδα είναι η φλεγμονή των βρόγχων και εκδηλώνεται με βήχα και συνήθως με απόχρεμψη (παραγωγή πτυέλων). Μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια.
Η οξεία βρογχίτιδα είναι συνήθης ασθένεια που τις περισσότερες φορές προκαλείται από ένα απλό κρύωμα ή οποιαδήποτε λοίμωξη του αναπνευστικού. Συνήθως υποχωρεί σε λίγες ημέρες χωρίς να αφήνει υπολειπόμενα συμπτώματα. Αν κάποιος ασθενής παρουσιάζει επαναλαμβανόμενα περιστατικά οξείας βρογχίτιδας, ενδέχεται να πάσχει από χρόνια βρογχίτιδα.
Η χρόνια βρογχίτιδα είναι σοβαρότερη νόσος και προκαλείται από χρόνιο ερεθισμό και φλεγμονή των βρόγχων.
Η χρόνια βρογχίτιδα συγκαταλέγεται στις χρόνιες, αποφρακτικές, πνευμονικές νόσους.
Τα συμπτώματα της οξείας και της χρόνιας βρογχίτιδας περιλαμβάνουν:
- Βήχα ξηρό ή παραγωγικό (με απόχρεμψη – αποβολή φλεγμάτων διάφανων, κιτρινωπών ή πράσινων)
- Συριγμό και δυσχέρεια αναπνοής, κυρίως κατά την άσκηση
- Αίσθημα κόπωσης
- Πυρετό
- Βάρος στο στήθος
Στην οξεία βρογχίτιδα ο βήχας μπορεί να διαρκέσει πολλές εβδομάδες. Τα συμπτώματά της ενδέχεται σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι παραπλανητικά. Ενδέχεται να υφίσταται οξεία βρογχίτιδα χωρίς απόχρεμψη.
Στην χρόνια βρογχίτιδα η φλεγμονή προκαλεί μόνιμες αλλοιώσεις και πάχυνση του εσωτερικού των αναπνευστικών οδών και των βρόγχων. Υπάρχει συχνός συνεχής βήχας, με απόχρεμψη για περίοδο άνω των τριών μηνών – φαινόμενο που εμφανίζεται κυρίως σε καπνιστές.
Η οξεία βρογχίτιδα οφείλεται συνήθως σε ιούς ή σε μικροβιακούς παράγοντες, που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα και προκαλούν έντονη φλεγμονή στους βρόγχους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εκδήλωση βήχα, άλλοτε ξηρού (χωρίς απόχρεμψη – φλέγματα) και άλλοτε παραγωγικού (με αποβολή αποχρέμψεως-φλεγμάτων). Τα φλέγματα, μπορεί να παρουσιάζουν εξ αρχής ή να προσλαμβάνουν στην εξέλιξη της νόσου, ένα βαθύ σκούρο κίτρινο ή πρασινωπό χρώμα. Ο χρωματισμός αυτός, είναι ενδεικτικός βακτηριδιακής λοιμώξεως ή επιμολύνσεως.
Ο βήχας οδηγεί στην απελευθέρωση σταγονιδίων στον αέρα, εντός των οποίων εμπεριέχεται ο υπεύθυνος λοιμογόνος παράγοντας. Η εισπνοή σταγονιδίων από υγιείς, οδηγεί στην εγκατάσταση του συγκεκριμένου παράγοντα στους βρόγχους, στη λοίμωξη και τη νόσο. Η μετάδοση, υποβοηθείται σημαντικά από την παραμονή σε υγρό και ψυχρό περιβάλλον καθώς και σε περιβάλλον μολυσμένο από ουσίες ερεθιστικές των αναπνευστικών οδών, όπως ο καπνός, η σκόνη, οι αναθυμιάσεις από διαλύτες χρωμάτων.
Η νόσος μπορεί να προκληθεί επίσης από αναγωγές του όξινου γαστρικού υγρού στον οισοφάγο. Στην περίπτωση αυτή, μικρά σταγονίδια γαστρικού υγρού περνούν από τον οισοφάγο στις αναπνευστικές οδούς και τις ερεθίζουν.
Στην χρόνια βρογχίτιδα υπάρχει μία χρονίζουσα φλεγμονή των βρόγχων, η οποία έχει οδηγήσει όπως προαναφέρθηκε, στην εγκατάσταση μονίμων αλλοιώσεων και βλαβών. Συνήθως οφείλεται σε συνεχή έκθεση των αναπνευστικών οδών σε ερεθιστικούς παράγοντες όπως για παράδειγμα στον καπνό από τσιγάρο ή στην μολυσμένη ατμόσφαιρα των πόλεων καθώς και σε δυσμενείς συνθήκες εργασίας – όταν υπάρχουν τοξικά αέρια, σκόνη, ή άλλες ερεθιστικές ουσίες. Δεν είναι πάντα απαραίτητο να προηγηθεί οξεία βρογχίτιδα της χρόνιας, αν και συχνά, οι υποτροπιάζουσες και ατελώς θεραπευθείσες οξείες καταστάσεις, οδηγούν στην χρονιότητα.
Τα μεμονωμένα επεισόδια βρογχίτιδας δεν είναι ανησυχητικά. Παρ’ όλα αυτά μπορεί σε μερικούς ασθενείς, να οδηγήσουν σε πνευμονία, ιδίως σε όσους παρουσιάζουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Τέτοιοι ασθενείς είναι οι γηραιότεροι, τα βρέφη, οι καπνιστές και οι ασθενείς που πάσχουν από πνευμονολογικά ή καρδιολογικά νοσήματα.
Τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια οξείας βρογχίτιδας μπορεί πλέον της χρόνιας βρογχίτιδας να προκαλέσουν, άσθμα, εμφύσημα και άλλες πνευμονολογικές παθήσεις, πνευμονική υπέρταση και καρδιακή ανεπάρκεια. Οι πάσχοντες από χρόνια βρογχίτιδα που συνεχίζουν να καπνίζουν, αυξάνουν δραματικά τις πιθανότητες να παρουσιάσουν καρκίνο του πνεύμονα. Η πιθανότητά τους να εκδηλώσουν κακοήθεια είναι μεγαλύτερη από αυτή των καπνιστών που δεν πάσχουν από χρόνια βρογχίτιδα.
Η πρόληψη της βρογχίτιδας επιτυγχάνεται με αποφυγή των παραγόντων που μπορεί να την προκαλέσουν
- Η κυριότερη και ουσιαστικότερη μέθοδος πρόληψης είναι η αποφυγή του καπνίσματος καθώς και η αποφυγή κλειστών χώρων με πολλούς καπνιστές
- Κατόπιν συμβουλής του θεράποντα ιατρού κάποιοι ασθενείς θα ωφεληθούν από τη λήψη του ετήσιου εμβολίου της γρίπης και του πνευμονιοκόκκου
- Συνιστάται να αποφεύγεται η μακροχρόνια παραμονή σε περιοχές με αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση
- Σαν γενικός κανόνας συνιστάται το τακτικό πλύσιμο των χεριών για την αποφυγή εξάπλωσης ιογενών και άλλων λοιμώξεων
Ο στόχος της θεραπείας είναι η απαλλαγή από τα συμπτώματα της βρογχίτιδας. Πολλές φορές η συντηρητική θεραπεία είναι αρκετή. Συνιστάται ξεκούραση, ενυδάτωση με πολλά ροφήματα, χυμούς, σούπες, εισπνοές υδρατμών και ήπια αντιπυρετικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα (όπως σκευάσματα παρακεταμόλης ή ακετυλοσαλικυλικού οξέος – κοινής ασπιρίνης) καθώς και ήπια αντιβηχικά σιρόπια (κατόπιν ιατρικής συμβουλής).
Σε μερικές περιπτώσεις είναι απαραίτητο ο θεράπων ιατρός να συνταγογραφήσει φάρμακα όπως :
1) Αντιβιοτικά. Όταν υπάρχει πιθανότητα βακτηριδιακής επιμόλυνσης
2) Αντιβηχικά. Σε γενικές γραμμές ο βήχας αποτελεί άμυνα του οργανισμού και τον βοηθάει να απαλλαγεί από ερεθιστικούς παράγοντες που έχουν εισβάλλει στο αναπνευστικό σύστημα. Σε περιπτώσεις όμως που ο βήχας είναι τόσο επίμονος που δυσκολεύει τον ασθενή κατά τη διάρκεια της ημέρας ή δεν τον αφήνει να κοιμηθεί κατά τη διάρκεια της νύχτας, ο ιατρός μπορεί να θεωρήσει σκόπιμο να χρησιμοποιήσει αντιβηχικά
3) Η λήψη υγρών θεωρείται σημαντική, διότι έτσι διευκολύνεται η ρευστοποίηση και η αποβολή των φλεγμάτων
4) Εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά και άλλα πνευμονολογικά φάρμακα που βοηθούν στη μείωση της φλεγμονής, δύναται να χρησιμοποιηθούν σε περιπτώσεις που ο ασθενής πάσχει από άσθμα ή χρόνια αποφρακτική νόσο
Mανιάς Σ Παναγιώτης
φαρμακοποιός
